Biografie

Lea Horowitz – Autorka “Tchine Imohes”

Sara Rebeka Rachel Lea Horowitz urodziła się około roku 1715 – 1720, a jej rodzicami byli Jakub Jokl ben Meir ha-Lewi Horowitz oraz Rejzel bat Heszl. Lea była jedną z siedmiorga rodzeństwa. Rodzina przez wiele lat mieszkała w Bolechowie (dziś na Ukrainie), gdzie ojciec Lei był rabinem.

Lea Horowitz nie tylko uwielbiała studiować Torę, Talmud i pisma ezoteryczne, ale także tworzyła. Jej najsłynniejszym dziełem jest “Tchine imohes” (Tchina Imahot – Błaganie naszych matek). Tchiny to rodzaj błagalnej poezji liturgicznej, których autorkami często były kobiety. Dzieło to składało się ze wstępu edukacyjnego po hebrajsku, pijutu (wiersza) po aramejsku oraz jego tłumaczenia prozą w jidysz.

Rabejnu Aszer ben Jechiel – wybitny talmudysta i halachista

Raw Aszer ben Jechiel (אשר בן יחיאל), nazywany również Rabejnu Aszer lub Rosz (od pierwszych liter).

Rabejnu Aszer urodził się najprawdopodobniej w Kolonii, około roku 1250 (lub 1259). Pochodził z rodziny, która słynęła z pobożności oraz oddaniu studiowaniu Tory. Jego ojciec, Jechiel, był poważanym talmudystą. Rabejnu Aszer miał ośmiu synów, między innymi Jakub, zwany Baal ha-Turim.

Doña Gracia Nasi – Wybitna Bizneswoman o Złotym Sercu

Gracia Nasi urodziła się w 1510 r. w Portugalii jako Beatrice de Luna. Jej rodzina uciekła prześladowania hiszpańskich władców i przyjęła chrzest, aby przetrwać. I choć publicznie zachowywali się jak katolicy, w ukryciu kontynuowali tradycje żydowskie.

Niestety, Portugalia nie była bezpieczna. Papież planował stworzenie portugalskiej Inkwizycji na wzór hiszpańskiej, co znaczyło, że rodziny takie jak de Luna, były zagrożone oskarżeniami o herezję.

Beatrice poślubiła Francisco Mendesa/Benveniste, który również był z rodziny Marranos (ukrytych Żydów). Oba rody miała bardzo długą historię działalności na Półwyspie Iberyjskim i zgromadziły niemałą fortunę. Mendes działał w handlu międzynarodowym, wymianie walut i srebra. Po otwarciu drogi do Indii, razem z bratem zainwestował w handel dalekomorski przyprawami.

Józef Rotblat: genialny fizyk i laureat Pokojowej Nagrody Nobla

Józef Rotblat był polskim Żydem, którzy przez większość swego życia mieszkał w Wielkiej Brytanii. Urodził się na Muranowie w Warszawie, w 1908 r. Jego ojciec Zygmunt hodował konie i prowadził dobrze prosperujące przedsiębiorstwo transportowe, które jednak upadło wraz z wybuchem I wojny światowej. Poprzednio dobrze sytuowana rodzina popadła w biedę i została zmuszona do utrzymywania się z nielegalnie pędzonego bimbru.

Jako dziecko, Józef zdobywał wykształcenie religijne w chederze, ale dość wcześnie zdecydował, że religia nie jest mu bliska. Przeniósł się do szkoły uczącej praktycznego zawodu biednych Żydów. Zdobył tam zawód elektryka, ale wkrótce dowiedział się o Wolnej Wszechnicy Polskiej, gdzie przyjmowano bez wymogu przedstawienia dokumentu matury, a jego pochodzenie żydowskie nie było problemem.

Rosalind Franklin: naukowczyni w świecie chemii, fizyki i biologii.

Rosalind Franklin dokonała tak wiele, iż ciężko uwierzyć, że żyła zaledwie trzydzieści siedem lat. Właśnie mija stulecie jej urodzin, warto zatem poznać tę wyjątkową kobietę.

Rodzina Rosalind pochodzi z północnego Londynu. Ojciec, Ellis Arthur Franklin, był politycznie zaangażowanym zamożnym kupcem, a matką była Muriel Frances Waley. Dalsza rodzina Rosalind angażowała się w ruch walczący o prawa wyborcze kobiet i poprawę sytuacji robotników. Ellis Franklin bardzo aktywnie działał w Workin Men’s College, który miał za zadanie poprawić dostęp do edukacji biednych robotników. Środkowe imię Rosalind – Elsie, upamiętniało ciotkę, która zmarła w wyniku pandemii grypy “hiszpanki” (H1N1) w 1918 r.

Samson Raphael Hirsch – Ojciec Współczesnej Ortodoksji

Rabin Samson Raphael Hirsch nazywany jest często “ojcem współczesnej ortodoksji”. Był niemieckim rabinem, który uważał, iż jest możliwym połączenie tradycji żydowskiej z zaangażowaniem w nowoczesny świat.

Uważał, że judaizm nie potrzebuje się zmieniać, aby wpasować się w nowoczesny świat, lecz to sami Żydzi muszą zmienić swoje nastawienie. Podejście to nazwał “Tora im Derech Erec”, czyli Tora w jedności ze świeckim światem.

Reina Batia Berlin. O miłości do studiowania Tory.

Reina Batia wychowała się w atmosferze religijności, w której najważniejsze było pełne oddanie studiowaniu Tory i Talmudu. Litewski judaizm skupiał się na intelektualnej doskonałości i studiowaniu godzinami Talmudu i innych pism religijnych. Z opisów rodzinnych wiemy, że kobiety w tej rodzinie były wykształcone, inteligentne i szybkie w argumentacji. Najwięcej informacji o życiu Reiny Batii znajdujemy we wspomnieniach rabina Barucha ha-Lewiego Epsteina, dla którego była ciotką. Gdy studiował w jesziwie w Wołożynie był częstym gościem u ciotki i wujka. W swoich późniejszych wspomnieniach opisał rozmowy z Reiną, z których wyłania się wyjątkowy obraz kobiety pragnącej wyłamać się z tradycyjnych norm podziału płci.

Hilel Starszy – Mędrzec, rabin i drwal

Hilel Starszy (הִלֵּל הַזָּקֵן) jest prawdopodobnie najbardziej znanym Mędrcem okresu Drugiej Świątyni. Urodzony w Babilonii, w wieku czterdziestu lat przybył do Jerozolimy, aby studiować z największymi Chachamim (Mędrcami) tego okresu – w jesziwie Szemaji i Awtaliona. Aby móc się utrzymać podczas studiowania pracował jako drwal i sprzedawał drewno na opał.

Miriam – prorokini, przywódczyni i poetka

Po raz pierwszy spotykamy Miriam jako bezimienną siostrę Moszego, która pomaga uratować go z rzek Nilu. Jako kilkuletnia dziewczynka idzie brzegiem rzeki obserwując koszyk niosący jej braciszka. Gdy widzi, że córka faraona złapała go i dostrzegła, że jest to dziecko hebrajskie, wychodzi z ukrycia i odważnie proponuje przyprowadzenie mamki spośród kobiet żydowskich. Gdy księżniczka się zgadza, Miriam wraca z Jochewed, matką maleństwa. Dzięki sprytowi i odwadze, Miriam zapewniła nie tylko przeżycie małego Moszego, ale także to, że pierwsze dwa – trzy lata spędził bezpiecznie z rodziną.

Salomon Ibn Gabirol – filozof, etyk i poeta

Salomon Ibn Gabirol (שלמה בן יהודה אבן גבירול) był jedenastowiecznym poetą i filozofem z Andaluzji. Pozostawił po sobie przeszło sto wierszy, jak również dzieła filozoficzne, komentarze do Tory, pisma etyczne, a nawet satyryczne.

Salomon ibn Gabirol urodził się w Maladze, na południu Półwyspu Iberyjskiego, około roku 1021. Data jego śmierci jest nieznana, a źródła podają sprzeczne informacje co do długości jego życia.

Przewiń do góry