XX wiek

Józef Rotblat: genialny fizyk i laureat Pokojowej Nagrody Nobla

Józef Rotblat był polskim Żydem, którzy przez większość swego życia mieszkał w Wielkiej Brytanii. Urodził się na Muranowie w Warszawie, w 1908 r. Jego ojciec Zygmunt hodował konie i prowadził dobrze prosperujące przedsiębiorstwo transportowe, które jednak upadło wraz z wybuchem I wojny światowej. Poprzednio dobrze sytuowana rodzina popadła w biedę i została zmuszona do utrzymywania się z nielegalnie pędzonego bimbru.

Jako dziecko, Józef zdobywał wykształcenie religijne w chederze, ale dość wcześnie zdecydował, że religia nie jest mu bliska. Przeniósł się do szkoły uczącej praktycznego zawodu biednych Żydów. Zdobył tam zawód elektryka, ale wkrótce dowiedział się o Wolnej Wszechnicy Polskiej, gdzie przyjmowano bez wymogu przedstawienia dokumentu matury, a jego pochodzenie żydowskie nie było problemem.

Rosalind Franklin: naukowczyni w świecie chemii, fizyki i biologii.

Rosalind Franklin dokonała tak wiele, iż ciężko uwierzyć, że żyła zaledwie trzydzieści siedem lat. Właśnie mija stulecie jej urodzin, warto zatem poznać tę wyjątkową kobietę.

Rodzina Rosalind pochodzi z północnego Londynu. Ojciec, Ellis Arthur Franklin, był politycznie zaangażowanym zamożnym kupcem, a matką była Muriel Frances Waley. Dalsza rodzina Rosalind angażowała się w ruch walczący o prawa wyborcze kobiet i poprawę sytuacji robotników. Ellis Franklin bardzo aktywnie działał w Workin Men’s College, który miał za zadanie poprawić dostęp do edukacji biednych robotników. Środkowe imię Rosalind – Elsie, upamiętniało ciotkę, która zmarła w wyniku pandemii grypy “hiszpanki” (H1N1) w 1918 r.

Sara Szenirer – nauczycielka, mentorka i rewolucjonistka

Jako dziewczynka, Sara uczęszczała do polskiej szkoły podstawowej przez osiem lat, ale bardzo zazdrościła swoim braciom możliwości studiowania Tory. W tym czasie, w tradycyjnych rodzinach żydowskich, to chłopcy zajmowali się intensywną edukacją religijną, a dziewczynki uczyły się jedynie podstaw. Popularne były tłumaczenia na jidysz literatury religijnej dla dziewcząt, lecz Sara pragnęła czegoś znacznie więcej.

Nehama Leibowitz: Nauczycielka Tory

Nehama Leibowitz to jedna z najwybitniejszych kobiet zaangażowanych w studiowanie i nauczanie Tory. Przez dziesięciolecia była nauczycielką tysięcy Izraelczyków – religijnych i sceptyków, kibucników, studentów i żołnierzy.

Urodziła się w 1905 r. w Rydze, a jej rodzicami byli Mordechaj i Frejda Leibowitz. Wychowała się razem z bratem Yeshayahu (który wyrósł na sławnego i kontrowersyjnego filozofa) w domu przesiąkniętym zarówno tradycją żydowską jak i kulturą świecką.

Rita Levi – Montalcini: neurobiolożka i laureatka Nagrody Nobla

Profesor Levi – Montalcini była wybuchową mieszanką geniuszu i pasji. Nikt i nic nie były w stanie zatrzymać jej pracy naukowej. Ani konserwatywny w swych poglądach ojciec, ani faszyści Mussoliniego, ani bombardowania aliantów, ani seksizm środowisk naukowych. Jej umysł domagał się odpowiedzi, a dzięki jej wytrwałości i błyskotliwości, dziś badacze różnych chorób o podłożu neurologicznym są bliżej odnalezienia skutecznych form leczenia.

Przewiń do góry