Erec Israel

Doña Gracia Nasi – Wybitna Bizneswoman o Złotym Sercu

Gracia Nasi urodziła się w 1510 r. w Portugalii jako Beatrice de Luna. Jej rodzina uciekła prześladowania hiszpańskich władców i przyjęła chrzest, aby przetrwać. I choć publicznie zachowywali się jak katolicy, w ukryciu kontynuowali tradycje żydowskie.

Niestety, Portugalia nie była bezpieczna. Papież planował stworzenie portugalskiej Inkwizycji na wzór hiszpańskiej, co znaczyło, że rodziny takie jak de Luna, były zagrożone oskarżeniami o herezję.

Beatrice poślubiła Francisco Mendesa/Benveniste, który również był z rodziny Marranos (ukrytych Żydów). Oba rody miała bardzo długą historię działalności na Półwyspie Iberyjskim i zgromadziły niemałą fortunę. Mendes działał w handlu międzynarodowym, wymianie walut i srebra. Po otwarciu drogi do Indii, razem z bratem zainwestował w handel dalekomorski przyprawami.

Hilel Starszy – Mędrzec, rabin i drwal

Hilel Starszy (הִלֵּל הַזָּקֵן) jest prawdopodobnie najbardziej znanym Mędrcem okresu Drugiej Świątyni. Urodzony w Babilonii, w wieku czterdziestu lat przybył do Jerozolimy, aby studiować z największymi Chachamim (Mędrcami) tego okresu – w jesziwie Szemaji i Awtaliona. Aby móc się utrzymać podczas studiowania pracował jako drwal i sprzedawał drewno na opał.

Amos – prorok, hodowca trzód i aktywista społeczny

Zanim Amos został wezwany przez Boga do bycia prorokiem, mieszkał w Tekoa, w Judzie i uprawiał ziemię. Był pasterzem i hodowcą trzód. Z tego cichego roliniczego zakątka Bóg pokierował go do północnego sąsiada – Królestwa Izraela – do miasta Bet El. Było to jedno z dwóch głównych miast kultu bałwochwalczego ustanowionych przez pierwszego władcę północnego Królestwa – Jeroboama. Celem ustanowienia Bet El na południu i Dan na północy miastami kultu było powstrzymanie ludności przed pielgrzymkami do Jerozolimy, która od podziału Królestwa po śmierci Szlomo była na terenie wrogiej Judy.

Chajim Nachman Bialik – poeta, tłumacz i wydawca

Chajim Nachman Bialik (חיים נחמן ביאליק) urodził się w małej wsi pod Żytomierzem, na Wołyniu, w 1873 r. Po wczesnej śmierci ojca, wychował go religijny dziadek, u którego otrzymał tradycyjne żydowskie wykształcenie. Jako nastolatek studiował w słynnej wołożyńskiej jesziwie, choć jego pragnieniem było nie tylko wzbogacić wiedzę talmudyczną, ale także zamieszkać w dużym mieście, aby poznawać literaturę europejską. Chajim został zwolennikiem ruchu odrodzenia żydowskiego (Haskali), opuścił jesziwę i przeniósł się do Odessy.

Chana Rachel Werbermacher: cadyk, cudotwórczyni i święta kobieta

Chana Rachel urodziła się we Włodzimierzu Wołyńskim (obecnie na terytorium Ukrainy) ok. roku 1806. Jej ojciec był zamożnym biznesmenem i od początku wiele wysiłku włożył w edukację córki. Była ona bardzo uzdolniona i chłonęła studia nad Torą i Talmudem, wyjaśnienia midraszy i nauk musaru (pism etycznych). Już w młodym wieku Chana Rachel zasłynęła ze swej wiedzy i pobożności, rosła także jej sława jako cudotwórczyni.

Nehama Leibowitz: Nauczycielka Tory

Nehama Leibowitz to jedna z najwybitniejszych kobiet zaangażowanych w studiowanie i nauczanie Tory. Przez dziesięciolecia była nauczycielką tysięcy Izraelczyków – religijnych i sceptyków, kibucników, studentów i żołnierzy.

Urodziła się w 1905 r. w Rydze, a jej rodzicami byli Mordechaj i Frejda Leibowitz. Wychowała się razem z bratem Yeshayahu (który wyrósł na sławnego i kontrowersyjnego filozofa) w domu przesiąkniętym zarówno tradycją żydowską jak i kulturą świecką.

Raw Jehuda ha-Nasi: przywódca, rabin, redaktor Miszny

Raw Jehuda Ha-Nasi znany jest przede wszystkim jako redaktor Miszny w jej znanej nam dziś formie. Nazywa się go „Rabi”, czy nauczycielem, i „Rabejnu HaKadosz”, czyli “naszym Świętym Rabinem”. Żył w latach 135 – 217 r. n.e. Był jednym z największych przywódców społeczności żydowskiej pod władzą Rzymu.

Raw Jehuda ha-Nasi urodził się osiemdziesiąt lat po zniszczeniu Drugiej Świątyni jako syn rabina Szimona ben Gamliela II. Tradycja uczy, że urodził się w dniu śmierci Rabiego Akiwy, a jego genealogia sięga samego króla Dawida.

Chulda – prorokini z czasów Pierwszej Świątyni

Prorokinię Chuldę poznajemy w Sefer Melachim Bet (2 Królewska): gdy król Joszijahu usłyszał słowa zapisane na odnalezionym w czasie remontu Świątyni zwojuTory, rozdarł swe szaty w rozpaczy i nakazał kapłanom, aby wypytali o słowo Haszem. „A zatem arcykapłan Chilkija, Achikam, Achbor, Szafan i Asaja udali się do prorokini Chuldy, żony Szaluma ben Tikwa, ben Charchasa, odpowiedzialnego za szaty [królewskie].

Haftarat Chol ha-Moed Sukot

Jechezkel | Ez 38, 18 – 39, 16 

W Szabat chol hamoed Sukot (czyli wypadający w dni środkowe siedmiodniowego święta) czyta się haftarę z proroctw Jechezkela. Tekst ten opisuje wojnę Goga i Magoga, która zgodnie z Tradycją ma nastąpić przed nastaniem czasów mesjańskich.  

Mędrcy nauczali, że ta apokaliptyczna bitwa nastąpi w miesiącu tiszrej, w którym obchodzimy święto Sukot – to właśnie dlatego czytamy o niej w ten Szabat. 

Prorok zapowiada, że gdy wszyscy Żydzi osiedlą się w swojej Ziemi, powstanie koalicja narodów pod wodzą Goga – władcy kraju Magog – aby zaatakować naród Israela.

Haftarat Kedoszim

Amos 9, 7 – 15

We fragmencie wybranym na haftarę parszy kedoszim z proroctw Amosa, prorok przypomina Żydom, że jako naród nie są w żaden sposób lepsi od innych, że dla Boga są dokładnie tacy sami, jak Etiopczycy, Filistyni czy Aramejczycy. Haszem kieruje losami wszystkich narodów i choć wybrał Sobie Am Israel, nie oznacza to, że sam fakt bycia jego członkiem daje ochronę przed karą za grzechy.

Amos ostrzega, iż nadchodzi kara dla nikczemnych narodów – włączając w to także naród żydowski:

“Wszyscy grzesznicy z Mojego narodu zginą od miecza, wszyscy ci, którzy się przechwalali: “żadne zło nigdy nas nie dotknie, żadne nieszczęście nad nami nie zapanuje”.”

Przewiń do góry