Rabejnu Aszer ben Jechiel – wybitny talmudysta i halachista

Raw Aszer ben Jechiel (אשר בן יחיאל), nazywany również Rabejnu Aszer lub Rosz (od pierwszych liter).

Rabejnu Aszer urodził się najprawdopodobniej w Kolonii, około roku 1250 (lub 1259). Pochodził z rodziny, która słynęła z pobożności oraz oddaniu studiowaniu Tory. Jego ojciec, Jechiel, był poważanym talmudystą. Rabejnu Aszer miał ośmiu synów, między innymi Jakub, zwany Baal ha-Turim.

Za rządów króla Rudolfa I, Żydzi żyjący w Świętym Cesarstwie Rzymskim spotykali się z prześladowaniem i próbami zastraszania i wymuszania specjalnego podatku. Gdy rabin Wormacji, wybitny tosafista i nauczyciel Raw Aszera, Rabin Meir (Maharam), został aresztowany, zajął on jego miejsce. Wkrótce jednak został zmuszony do ucieczki i znalazł schronienie w Toledo, w Hiszpanii.

 


rosh.jpg

 

Raw Aszer zasłynął jako wybitny talmudysta. Znany był z tego, że potrafił bez problemu przytaczać bardzo długie dysputy rabinackie w logiczny i zwięzły sposób. W swoim podejściu do tekstów halachicznych unikał pozycji łagodnych, nawet, jeśli było to możliwe. Był również zdania, że jeśli w Talmudzie nie znajduje się w jasny sposób sformułowane jakieś prawo, nie jest się zobowiązanym do przestrzegania ustaleń dokonanych przez rabinów późniejszych pokoleń. Stąd, nie raz przedstawiał pozycje halachiczne będące w sprzeczności z ustaleniami rabinów z czasów Geonim (okres po zamknięciu Talmudu, a przed okresem Riszonim, który rozpoczął się około 1000 r.).

Inną charakterystyczną cechą Rosza był sceptycyzm wobec jakimkolwiek świeckim studiom. Uważał, że filozofia jest w sprzeczności z nauką Tory, która opiera się na przekazywanej tradycji. Gdy przeniósł się do Hiszpanii, jego podejście kontrastowało z otwartym stylem nauki Żydów sefardyjskich. Z pewnością był on osobą, która zaszczepiła rygorystyczne studia nad Talmudem na półwyspie Iberyjskim. Do tej pory, na terenie Hiszpanii bardziej popularne były ogólne studia nad Torą, filozofia, etyka, poezja czy też studia nad językiem hebrajskim. Jednak z punktu widzenia rabina Aszera, takie podejście nie było właściwe i najważniejszym było rygorystyczne studiowanie Talmudu. Wszelkie wpływy zewnętrzne uważał za niebezpieczne.


Karta tytułowa “Szeelot we-tszuwot”, czyli responsów rabinicznych autorstwa Rabejnu Aszera.

Karta tytułowa “Szeelot we-tszuwot”, czyli responsów rabinicznych autorstwa Rabejnu Aszera.


“Tosafot ha-Rosz” do traktatu Gitin.

“Tosafot ha-Rosz” do traktatu Gitin.


Manuskrypt komentarza Rabejnu Aszera do traktatku Bawa Kama. Pochodzi on z końca XIV w. i spisany jest półkursywą sefardyjską.

Manuskrypt komentarza Rabejnu Aszera do traktatku Bawa Kama. Pochodzi on z końca XIV w. i spisany jest półkursywą sefardyjską.

Zapewne najwybitniejszym dokonaniem Raw Aszera jest “Hilchot ha-Rosz”, jego dzieło halachiczne, przedstawiające ostateczne decyzje prawne w oparciu o dyskusje talmudyczne, lecz bez przytaczania ich. Jego syn, Jakub, spisał później listę wszystkich tych decyzji halachicznych w książce zatytułowanej “Piskej Ha-Rosz”. Tekst ten do dziś jest czytany w jesziwach podczas dogłębnych studiów nad Talmudem.

W późniejszym czasie, gdy rabin Josef Karo pracował nad “Szulchan Aruch” (kodeksem halachicznym obowiązującym do dziś), jednym z trzech fundamentów, na których się opierał w podejmowaniu ostatecznych decyzji, było właśnie dzieło Raw Aszera. Pozostałe dwa to dzieła rabinów sefardyjskich, Rifa i Rambama.

W dodatku do tego dzieła, Rosz spisał również komentarze do miszny i Talmudu, jak również słynny list do synów – “Orchot Chaim”, który do dziś jest kluczowym dziełem musaru (etyki). Jego komentarz do Talmudu (“Tosafot ha-Rosz”) drukowany jest z tyłu prawie każdego wydania Talmudu.

Rabejnu Aszer zmarł w Toledo w roku 1327.

 

 

Rabejnu Aszer ben Jechiel – wybitny talmudysta i halachista
Przewiń do góry