Nehama Leibowitz to jedna z najwybitniejszych kobiet zaangażowanych w studiowanie i nauczanie Tory. Przez dziesięciolecia była nauczycielką tysięcy Izraelczyków – religijnych i sceptyków, kibucników, studentów i żołnierzy.
Urodziła się w 1905 r. w Rydze, a jej rodzicami byli Mordechaj i Frejda Leibowitz. Wychowała się razem z bratem Yeshayahu (który wyrósł na sławnego i kontrowersyjnego filozofa) w domu przesiąkniętym zarówno tradycją żydowską jak i kulturą świecką.
W 1919 r. rodzina Leibowitzów przeniosła się do Berlina. Tam Nechama pisała artykuły, nauczała i studiowała ku doktoratowi. Gdy tylko go ukończyła w 1930 r., wyjechała razem z mężem do Izraela.
Wyjątkowe cechy charakteru Nehamy Leibowitz – jej skromność i ciepło, poczucie humoru i zamiłowanie do dramatyzmu połączone z ogromną wiedzą i wybitnym umysłem, sprawiły, że była ulubioną nauczycielką wielu osób. Niektóre z nich nie chciały kończyć swych studiów po zakończeniu oficjalnego kursu. W ten sposób rozpoczęły się słynne studia koresondencyjne. Na początku, jedynie dla jej uczniów, ale wkrótce dołączały się do nich inne osoby. Ostatecznie, Nehama Leibowitz przez trzydzieści lat była jednoosobowym Uniwersytetem Otwartym, a jej karty pracy z mało znanymi komentarzami biblijnymi i bardzo wnikliwymi pytaniami poruszały setki osób. Za jej pracę nigdy nie otrzymała żadnego wynagrodzenia – prowadziła tę aktywność z miłości do Tory.
Nehama Leibowitz słynęła z jej talentu do odnajdywania zapomnianych komentarzy, które tradycyjne jesziwy odłożyły na tył swych bibliotek. W środowiskach ortodoksyjnych głównie studiuje się Talmud, a zainterosowania świeckie leżą raczej w odkryciach archeologicznych czy historii. Nechama Leibowitz była w stanie wciągnąć nowe osoby w studiowanie słów Tory – bez względu na to, z jakiej społeczności pochodzą.
Nehama Leibowitz nigdy nie dawała od razu odpowiedzi. Prowokowała do własnych odkryć i przemyśleń, zadając wnikliwe pytania. Jej podejście często kierowało ku etyce i moralnych naukach wypływających z Tory. Szukała w niej wskazówek uniwersalnych i ponadczasowych, które studiujący mógłby odnieść do własnego życia. W swych studiach wykorzystywała dokonania biblistów i krytyków literatury, wykorzystując niektóre narzędzia i metody studiów. Odrzucała krytykę za takie podejście do Tory, mówiąc, że nie różnią się one bardzo od podejścia do tekstu autorów midraszy i klasycznych komentatorów.
Ofra Amit, Portrait of Nechama Leibowitz, from Wall of Fame poster series. Voices and Visions, Harold Grinspoon Foundation 2019
Była osobą głęboko religijną, lecz nie uduchowioną. Jej judaizm opierał się na halasze (wypełnianiu prawa żydowskiego) i studiowaniu Tory, na etyce i skupieniu na wartościach humanistycznych. Nie była zainteresowana chasydyzmem ani kabałą, odrzucała przesądy i wiarę w moc cadyków.
Nehama Leibowitz uważała, że kobiety powinny na równi z mężczyznami studiować Torę, ale nie była zainteresowana innymi micwami tradycyjnie przypisanymi tylko mężczyznom, jak zakładanie tefilin. W swej skromności nie uważała, że robiła cokolwiek wyjątkowego czy rewolucyjnego, ale jej działalność przekształciła podejście do studiowania Tory przez kobiety. Ukazała również, że studiowanie Tory nie jest jedynie dla osób religijnych.
Na jej grobie, zgodnie z życzeniem, napisane jest jedynie: “Nehama Leibowitz: Nauczycielka”.
Zmarła w 1997 r., pozostawiając po sobie ogromną spóściznę komentarzy, analiz i materiałów do samodzielnego studiowania Tory.
Przygotowane na podstawie artykułu Unterman, Yael. “Nehama Leibowitz.” Jewish Women: A Comprehensive Historical Encyclopedia. 27 February 2009. Jewish Women’s Archive, artykułu na My Jewish Learning oraz Jewish Virtual Library.